संखुवासभा, वैशाख १० –नेपाल–भारत ऊर्जा सहकार्यको ऐतिहासिक यात्रामा आज एउटा विशेष दिन बन्यो। नेपाल सरकारका ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिंचाई मन्त्री माननीय दीपक खड्काज्यूको निमन्त्रणमा नेपाल भ्रमणमा रहनुभएका भारत सरकारका विद्युत मन्त्री माननीय मनोहर लाल खट्टरज्यूले आज नेपालको सबैभन्दा ठूलो जलविद्युत आयोजना अरुण तेस्रोको निर्माण स्थलको निरीक्षण गर्नुभयो।
अरुण नदीको किनारमा फैलिएको विशाल आयोजनास्थलमा पुग्दा दुबै मन्त्रीलाई निर्माण कम्पनी सातलुज जल विद्युत निगम लिमिटेड (SJVNL) का प्राविधिक टोलीले विस्तृत प्रजेन्टेसनद्वारा आयोजनाको प्रगति, प्रविधि, चुनौती र उपलब्धिहरूको बारेमा जानकारी गराएका थिए।
ऊर्जा साझेदारीको गतिशील मोडेल
अरुण तेस्रो ९०० मेगावाट क्षमताको आयोजना हो, जुन भारतको सरकारी स्वामित्वमा रहेको SJVNL मार्फत निर्माण भइरहेको छ। आयोजना Build, Own, Operate and Transfer (BOOT) मोडेलमा निर्माण भइरहेको छ, जसअनुसार २५ वर्षपछि आयोजना नेपाल सरकारलाई हस्तान्तरण गरिनेछ।
यस परियोजनाले न केवल नेपालका लागि ऊर्जा आत्मनिर्भरता सुनिश्चित गर्न सघाउनेछ, तर भारतको उत्तर बिहार र उत्तर प्रदेश जस्ता विद्युत अभाव झेलिरहेका क्षेत्रहरूमा समेत निर्यातमार्फत योगदान पुर्याउनेछ।
मन्त्रीहरूको संयुक्त अभिव्यक्ति
स्थल अवलोकनपछि आयोजित कार्यक्रममा दुबै मन्त्रीहरूले आयोजनाको महत्वबारे मन्तव्य दिनुभएको थियो।
नेपालका ऊर्जा मन्त्री दीपक खड्काले भन्नुभयो,
“अरुण तेस्रो नेपालको ऊर्जा भविष्यको मेरुदण्ड हो। यो आयोजनाबाट उत्पन्न हुने समृद्धिले नेपाल–भारत सम्बन्धलाई आर्थिक रूपमा समेत मजबुत बनाउनेछ।”
भारतीय ऊर्जा मन्त्री मनोहर लाल खट्टरले प्रतिक्रिया दिनुभयो,
“नेपालमा लगानी गरेर भारतले नजिकको मित्र राष्ट्रसँग दीर्घकालीन ऊर्जा सहकार्यको सशक्त नमूना स्थापित गरेको छ। अरुण तेस्रो केवल आयोजना होइन, यो दुई राष्ट्रबीचको विश्वास र साझा प्रगतिको प्रतीक हो।”
स्थानीय सहभागिता र समृद्धिको सपना
आयोजनाबाट संखुवासभा जिल्लामा रोजगारी, पूर्वाधार विकास र आर्थिक गतिको उल्लेखनीय विस्तार भएको छ। स्थानीय समुदायका लागि शिक्षा, स्वास्थ्य र सडक जस्ता पूर्वाधार निर्माणमा SJVNL को लगानीले ‘ऊर्जा परियोजना’ लाई समृद्धि परियोजनामा रूपान्तरण गर्न थालेको स्थानीयवासी बताउँछन्।
निष्कर्ष
भारतका मन्त्रीको यो भ्रमण र आयोजनाको अवलोकनले नेपाल–भारत ऊर्जा सहकार्यलाई मात्र होइन, सम्पूर्ण दक्षिण एशियाको ऊर्जागतिको सम्भावनालाई पनि उजागर गरेको छ। ऊर्जा आत्मनिर्भरता, क्षेत्रीय व्यापार र विश्वासको नयाँ अध्यायको यो एक सशक्त शुरुवात हो।
