“Hold On, Pain Ends (H.O.P.E.)” – दुखाइ टुङ्गिन्छ, आशालाई अँगाल – यही सन्देश बोकेर भदौ १३, २०५८ (August 29, 2001) मा स्थापना भयो जयन्ती मेमोरियल ट्रस्ट (JMT)। यस संस्थाको मुख्य उद्देश्य थियो – गरिब, विपन्न तथा सेवा नपुगेका नेपाली हृदय रोगीलाई जीवनदान दिने। त्यतिबेला नेपालमा न त अत्याधुनिक हृदय सेवा थिए, न त उपचारका लागि आवश्यक साधनस्रोत नै। परिणामतः धेरै नेपालीहरू भारत वा अन्य विदेशी देशतिर उपचारका लागि जान बाध्य थिए।
JMT को सुरुवात बिर अस्पताल (त्यतिबेलाको सबैभन्दा ठूलो सरकारी अस्पताल) मा हृदय रोगीको उपचार खर्च सहयोग गर्दै भयो। तर, हृदय उपचार क्षेत्रमा २०५८ असोज ४ गते (September 20, 2001) अर्को ऐतिहासिक दिन बन्यो – जब शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्र (SGNHC) ले ६० शैयाको साथमा सेवा सुरु गर्यो। प्रोफेसर डा. भगवान कोइरालाको नेतृत्वमा सञ्चालनमा आएको यो केन्द्र नेपालीहरूका लागि साँचो अर्थमा आशाको केन्द्र बन्यो। यससँगै JMT को सहकार्यले पनि गरिब, पिछडिएका बिरामीहरूलाई ठूलो राहत मिल्यो।
राज्यद्वारा सञ्चालित उत्कृष्ट सेवा केन्द्रहरू
आज नेपालको हृदय उपचार क्षेत्रमा दुईवटा राज्यद्वारा सञ्चालित अस्पतालहरू अग्रणी रूपमा सेवा दिइरहेका छन्:
- शहीद गंगालाल राष्ट्रिय हृदय केन्द्र (SGNHC)
- मनमोहन कार्डियोथोरासिक भास्कुलर एण्ड ट्रान्सप्लान्ट सेन्टर (MCVTC)
यी दुबै संस्थामा सरकारले १५ वर्ष मुनिका बालबालिका र ७५ वर्षभन्दा माथिका जेष्ठ नागरिकहरूलाई निःशुल्क हृदय उपचार सेवा प्रदान गर्दै आएको छ। साथै, विपन्न वर्गका लागि प्रतिव्यक्ति १ लाख रुपैयाँसम्मको सहयोग, फ्रि बेडमा भर्ना भएकाहरूलाई पूर्णतः निःशुल्क उपचार, र हृदयको कृत्रिम भल्भ निःशुल्क वितरण जस्ता योजनाहरू सञ्चालनमा छन्।
तर चुनौती अझै बाँकी छ…
हृदयको उपचार अत्यन्त महँगो हुने भएकाले अझै पनि धेरै नेपालीहरूले आफ्नो जीवनको मूल्यको सट्टा पीडा रोज्न बाध्य छन्। SGNHC र MCVTC मा उपचार तुलनात्मक रूपमा सस्तो भए पनि, धेरैको पहुँच बाहिरको कुरा हो।
यहीँबाट सुरु हुन्छ – जयन्ती मेमोरियल ट्रस्टको भूमिका
JMT ले आर्थिक रूपमा असक्षम बिरामीहरूलाई आर्थिक, औषधि, उपकरण लगायतका सहयोग प्रदान गर्दै आएको छ। SGNHC र MCVTC बाट प्राप्त केही शुल्क छुटसँगै, JMT ले उपचार खर्चमा बाँकी पर्ने आवश्यकता पूर्ति गर्छ। यस कार्यमा चिकित्सकहरूको सिफारिसअनुसार बिरामी छानिन्छन्।
JMT ले निम्न अस्पतालहरूमा लिआइजन अफिस स्थापना गरी सेवा सुलभ बनाएको छ:
- SGNHC (काठमाडौं)
- MCVTC (काठमाडौं)
- वेस्टर्न क्षेत्रीय अस्पताल (WRH), पोखरा
मानव संसाधन विकास र अनुसन्धानमा पनि अग्रसर
JMT ले हृदयसम्बन्धी चिकित्सकीय मानव संसाधन विकासमा पनि ध्यान दिँदै Continuing Medical Education (CME) कार्यक्रममार्फत चिकित्सा क्षेत्रमा दक्ष जनशक्ति उत्पादनमा योगदान पुर्याइरहेको छ। यसले निवारण, उपचार, अनुसन्धान र सचेतनाको माध्यमबाट हृदय रोग नियन्त्रण मा सधैं अग्रसरता लिएको छ।
जात, धर्म वा समुदायको भिन्नता होइन – केवल एक प्रश्न: “के तपाईं हृदय रोगी हुनुहुन्छ?” र “के तपाईं उपचार खर्च गर्न सक्नुहुन्न?”
फिस्ट टेल लज – नेपालको उदाहरणीय परोपकारी कार्य
JMT को संस्थापक, स्वर्गीय हेलेन शाह ले आफ्नो विश्वप्रसिद्ध सम्पत्ति फिस्ट टेल लज (Fish Tail Lodge) लाई ट्रस्टमा अर्पण गरिन् – जुन नेपालमा निजी क्षेत्रबाट गरिएको पहिलो Corporate Social Responsibility (CSR) को उदाहरण मानिन्छ।
पोखराको फेवातालको टापुमा अवस्थित, १९६० को दशकमा स्थापना भएको यो रिसोर्ट मा विश्वभरका विशिष्ट पाहुनाहरू (जस्तै – ब्रिटिश राजकुमार चार्ल्स, जापानका राजकुमार नरुहितो, अमेरिकी राष्ट्रपति जिमी कार्टर, स्टेफी ग्राफ आदि) बास गरिसकेका छन्। फिस्ट टेल लजबाट प्राप्त सम्पूर्ण नाफा JMT को सामाजिक सेवामा खर्च हुन्छ।
JMT को दृष्टिकोण (Vision) र मिशन
- दृष्टिकोण: नेपालभर हृदय उपचारलाई विकेन्द्रित गरेर सहज पहुँचमा पुर्याउने।
- मिशन: उपचार, निवारण, वकालत र अनुसन्धानका माध्यमबाट सम्पूर्ण हृदय रोगहरूसँग लड्ने।
निष्कर्ष
जयन्ती मेमोरियल ट्रस्ट, नेपालमा हृदय उपचारको क्षेत्रमा आशाको पर्याय बनेको संस्था हो। यो संस्था उपचारका लागि संघर्ष गरिरहेका हजारौं नेपालीहरूको जीवनमा नयाँ आशाको किरण बनेर उदाएको छ। व्यक्तिगत पीडामा पनि सामूहिक उत्तरदायित्व खोज्ने नेपाली समाजमा, JMT ले देखाएको परोपकारको बाटो अनुकरणीय छ।
“Hold On, Pain Ends” – तपाईं एक्ला हुनुहुन्न। आशा अझै बाँकी छ।
