काठमाडौं, जेठ ११ | एस नेपाल न्युज ।शान्ति, सम्मान र न्यायको प्रतीक बनेर आज साँझ रत्नपार्कस्थित शान्तिबाटिकामा सयौँको संख्यामा नागरिकहरू भेला भए। दीपको उज्यालो बोकेर उनीहरू त्यहाँ उपस्थित भएका थिए, पाँच वर्षअघि रुकुम (पश्चिम) मा भएको नवराज विकसहित ६ दलित युवाको निर्मम हत्या को स्मृतिमा।
सन् २०२० को यही दिन – जातीय अहंकार, पाखण्ड र सामन्ती सोचका कारण झण्डै एक दर्जन दलित युवामाथि भएको आक्रमणको पीडाले आज पनि नेपाली समाज लज्जित र आक्रोशित छ। यही पीडा र प्रतिबद्धता बोकेर आजको मौन दीप प्रज्वलन कार्यक्रम सम्पन्न भयो।
मौनतामा प्रतिरोधको गर्जन
कार्यक्रममा न त माइक थियो, न भाषण, न नाराबाजी। तर हरेक अनुहारमा आक्रोश, आँखा भित्र चेतावनी र हातमा रहेको उज्यालोले न्यायको माग गर्जिरहेको थियो। उपस्थित हर व्यक्ति मौन थिए, तर त्यो मौनता क्रान्तिकारी संवादजस्तै गुञ्जिरहेको थियो — “अब यस्तो जातीय बर्बरता हुँदैन, हुन दिन्नौं!”
दीप प्रज्वलनको नेतृत्वमा डा. मित्र परियार
कार्यक्रमको अगुवाइ गरेका थिए Caste Watch Network (CWN) का अध्यक्ष तथा नेपालकै दलित आन्दोलनका अग्रपङ्क्तिका योद्धा डा. मित्र परियार।डा. परियार पछिल्लो समय जातीय विभेदविरुद्धको अभियानमा देशभर एक सशक्त र प्रेरणादायी नाम बनिसकेका छन्। नेपालका ७७ वटै जिल्लामा जातीय चेतना र समावेशीताको झण्डा बोकेर उनले हजारौं युवालाई जागरुक बनाउँदै आएका छन्। उनका अभियानले आज दलित मात्र होइन, समावेशी नेपाल चाहने सबैलाई एकतामा बाँधेको छ।
डा. परियारले यो कार्यक्रममार्फत समाजमा गहिरो सन्देश पठाएका छन् —
“जातीय घृणाले कुनै समाज महान् बन्दैन। न्याय र समानताको आधारमा मात्र हामीले समुन्नत नेपाल बनाउन सक्छौं।”
उपस्थितिको सागर
कार्यक्रम साँझ ६ बजे सुरु भएको थियो। शान्तिबाटिकामा सयौँ नागरिक, मानवअधिकारकर्मी, विद्यार्थी, दलित अगुवा, राजनीतिक कार्यकर्ता तथा साधारण जनतासमेत उपस्थित थिए। सबैको हातमा एउटा क्याण्डल थियो। त्यो उज्यालो ‘एक नवराजमात्र होइन, हजारौं नवराजहरूका लागि न्याय’ को प्रतीक बनेको थियो।सामाजिक सञ्जालमा प्रसारण भइरहेका लाइभ भिडियो, तस्बिर र प्रतिक्रियाले जनाएका छन् —यो कुनै साधारण कार्यक्रममा सीमित थिएन, यो एक मौन जनविद्रोह थियो।
नवराज विक – आजको चेतना, भोलीको क्रान्ति
नवराज विक मात्र एउटा व्यक्ति होइनन् — उनी एउटा प्रतिनिधि पात्र हुन्, जसको सपना थियो प्रेम गर्न पाउने, सम्मानपूर्वक बाँच्न पाउने। तर त्यस सपनालाई जातीय अहंकारले सजीव जलायो। आज पाँच वर्षपछि, नवराजहरूको सपना अझै अधुरै छ — तर चेतना थप बलियो हुँदै गएको छ।
‘हामी बोल्दैनौं, हाम्रो दीप बोल्छ’
आजको कार्यक्रमको मूल मर्म नै थियो — “हामी भाषण गर्दैनौं, हाम्रो दीप बोल्छ।”त्यो उज्यालोले बोलेको थियो —
- “हामी विभेदविरुद्ध हौं।”
- “नवराजहरूलाई न्याय देऊ।”
- “अब जातीय हत्या होइन, समानताको समाज निर्माण गर।”
- “तिमीहरूको मौनता, हाम्रो प्रतिरोध हो।”
नेपाल बदलिँदैछ — तर विभेदका गहिरा घाउ अझ बाँकी
यस्ता शान्तिपूर्ण, चेतनायुक्त आन्दोलनहरूले आजको पुस्तामा नयाँ चेतना भरेका छन्। तर साँचो परिवर्तनका लागि राज्यको स्तरबाट नीति, कानुन र व्यवहारमै परिवर्तन अनिवार्य छ। नत्र, शान्ति दीप फेरि राँको बन्न सक्छ।
निष्कर्षमा, नवराज हत्याकाण्डको पाँचौं वार्षिकीमा गरिएको यो मौन दीप प्रज्वलन संवेदनशील नेपालमा बदलिँदो चेतनाको जीवित प्रतीक हो। यो कार्यक्रमले सन्देश दिएको छ —
“विभेदसँग सम्झौता छैन, न्यायका लागि लडाई जारी छ!”
