अष्ट्रेलियाको सिड्नीमा पुनः एकपटक इतिहास क़ायम हुदैछ। नेपालको गौरव र सान को रुपमा सिड्नीमा नेपाल हाउस निर्माण हुनु नै नेपालीहरुकोलागि एतिहासिक क्षण हो।मिनी नेपालको रुपमा परिचित यो परियोजनाले अष्ट्रेलियामा नेपाल
जब विश्वव्यापी आप्रवासनको लहरसँगै नेपालीहरू विश्वभर फैलिन थाले, उनीहरूका साथसाथै आफ्नो संस्कृति, धर्म, भाषा, र परम्पराहरू पनि सँगै गएका थिए। तर जति टाढा पुगे पनि, त्यो नेपाली आत्मा, त्यो ‘नेपलेपन’ कतै हराएन। अब, सिड्नीमा ‘Greater Sydney Nepalese Multicultural Centre (GSNMC)’ को निर्माण हुने घोषणा भएसँगै, यो नेपाली आत्माले नयाँ घर पाउने भएको छ – स्थायी, सशक्त र गौरवशाली घर।
ऐतिहासिक पृष्ठभूमि: ५० वर्षे प्रवास र सांस्कृतिक निरन्तरताको संकट
सन् १९७० को दशकदेखि सुरु भएको अष्ट्रेलिया भित्रिने नेपालीहरूको यात्रा आज करिब दुई लाखको संख्यामा पुगेको छ। सिड्नीको गल्ली,कलेज, विश्वविद्यालय, र अस्पतालहरूमा नेपाली अनुहारहरू देखिनु सामान्य कुरा बनिसकेको छ। तर यो उपस्थिति सांस्कृतिक संरचनाको अभावमा केवल भौतिक उपस्थितिमै सीमित भएको थियो।
वरिष्ठ समाजसेवी तथा संस्थाका प्रवक्ता शिव बन्जाराको शब्दमा:
“हामीले यहाँ स्कूल खोल्यौं, व्यवसाय खडा गर्यौं, नेपाली समाज गठन गर्यौं। तर स्थायी सांस्कृतिक आधारभूमि बनाउने प्रयास अधुरै रह्यो। अब समय आएको छ — जहाँ नेपाली आत्मा साँच्चिकै देखिने, बोल्ने र बाँच्ने स्थान बनोस्।”
GSNMC: केवल भवन निर्माण को लागि होइन, सम्पूर्ण सिड्नी वासी नेपालीहरुको गर्वको केन्द्र निर्माण गर्ने अभियान हो ।
GSNMC को परिकल्पना कुनै साधारण भवन बनाउने योजना होइन। यो भविष्यका पुस्तालाई नेपाली पहिचान हस्तान्तरण गर्ने ‘संस्थागत यज्ञ’ हो। यस केन्द्रले निम्न आयामहरू समेट्नेछ:
• भाषा संरक्षण: नेपाली भाषा कक्षा, अभिव्यक्ति प्रतियोगिता, बालसाहित्य विकास
• धर्म र संस्कार: भजन, पूजापाठ, योग, ध्यान, तिथिमिति आधारित अनुष्ठान
• सांस्कृतिक प्रदर्शन: नाटक, नृत्य, संगीत, चित्रकला, नेपाली फिल्म महोत्सव
• सामुदायिक एकता: अन्तरपुस्तीय संवाद, नेपाली महिलाहरूका लागि सशक्तिकरण कक्षा
• शैक्षिक गतिविधि: इतिहास र समाजशास्त्रमा नेपाली योगदानमाथि व्याख्यान, पुस्तकालय
अध्यक्ष विष्णु हमाल स्पष्ट पार्छन्:
“GSNMC एउटा यस्तो थलो हुनेछ, जहाँ हाम्रो सन्तानले अंग्रेजी बोले पनि, आत्मा नेपाली नै महसुस गर्ला।”
सिड्नी आध्यात्मिक महोत्सव २०२५ — अभियानको हृदय
यस ऐतिहासिक केन्द्रको पहिलो शिलान्यासजस्तै हो — ‘Sydney Spiritual Festival 2025’ अर्थात् “सिड्नी आध्यात्मिक महोत्सव २०२५”।
• 📅 मिति: अगस्ट २९–३१, २०२५
• 📍 स्थान: Barwood Park, Sydney
कार्यक्रमका मुख्य विशेषताहरू:
• धार्मिक आकर्षणहरू: नेपाली पण्डितद्वारा विशेष पूजापाठ, प्रवचन, योग सत्र
• सांस्कृतिक प्रस्तुती: बालबालिकादेखि वरिष्ठसम्मले नाटक, नृत्य, गीत प्रस्तुत गर्ने
• नेपाली पन: नेपाली खाना, हस्तकला, साहित्य, वेशभूषा, घरेलु उत्पादनको प्रदर्शनी
शिव बन्जाराले भावुक सन्देश दिँदै लेखेका छन्:“सम्भव छ रात रात, जहाँ जुट्छन् सबै हात”। हामी अहिले केही दिन जुट्यौं भने, भावी पुस्ताका सयौं वर्ष उज्याला हुनेछ।”
शिव बन्जारा — एक दूरदृष्टि बोकेको प्रवक्ता
उनले विगत दुई दशक सिड्नीमा नेपालीहरूको सहकार्य, एकता र संस्कार जोगाउने अभियानमा बिताएका छन्। नेपाली मन्दिर, समाज, पर्व र संकटका बेला अग्रपंक्तिमा उभिने यो नाम आज GSNMC को प्राण शक्ति बनेको छ।
विष्णु हमाल — संस्थाका अध्यक्ष
अध्यक्षको रूपमा विष्णु हमालले समन्वय, रणनीति, संस्थागत विकास र मूलधार अष्ट्रेलियन समाजसँगको सहकार्यमा विशेष ध्यान दिएका छन्।
नेपाली समुदायको प्रतिक्रिया: उत्साह, गर्व र समर्थन
सिड्नीका विभिन्न क्षेत्रका नेपालीहरू यो अभियानमा सक्रिय रूपमा लागेका छन्। नेपाली व्यवसायी, विद्यार्थी, गृहिणी, सेवानिवृत्त नागरिक, सबैको योगदान जुट्दैछ। केही प्रतिक्रियाहरू:
—“हामीले त केवल भाँडा चुकाउँदै बितायौं। अब आफ्ना सन्तानले ‘हाम्रो केन्द्र’ भन्न पाउनेछन्।”
—“सांस्कृतिक स्थायीत्व स्वास्थ्यजत्तिकै महत्वपूर्ण छ। GSNMC हाम्रो पहिचानको औषधि हो।”
—“हाम्रो सपना थियो — अन्तिम क्षण नेपाली भजन सुन्दै बिताओस्। अब त्यो सपना पूरा हुने देखियो।”
दिगो संरचना, दीर्घकालीन योजना
GSNMC भवन निर्माण तीन चरणमा सम्पन्न हुने योजना रहेको छ:
1. प्रथम चरण: जग्गा खरिद प्रक्रिया
2. दोस्रो चरण: प्रारम्भिक संरचना निर्माण प्रक्रियाको सुरुआत
3. तेस्रो चरण: नेपाली समुदाय को आवश्यकता अनुसार कार्ययोजना सम्पन्न
यो उद्देश्यलाई सफल बनाउन महायज्ञ सुरु हुने भएको छ । यो महायज्ञमा सरिक भएर पुण्य कमाउन हुन संस्थाले सवै अष्ट्रेलियावासी नेपालीहरुमा हार्दिक अपील गरेको छ ।
अष्ट्रेलियाबाट गोरखासम्म – समाजसेवी शिव बन्जारा: प्रवासमा बसेर मातृभूमिको सेवा गर्ने एक प्रेरणादायी व्यक्तित्व
जुन भूमिमा जन्मिएर हुर्किन्छौ, त्यो माटो सधैं आफ्नै हुन्छ। तर, त्यही माटोको मायालाई संसारका कुनाकापचमा पुगेपछि पनि जीवनको धरोहर बनाउने व्यक्तिहरू विरलै हुन्छन्। समाजसेवी शिव बन्जारा त्यही दुर्लभ व्यक्तित्व हुन्, जसले अष्ट्रेलियाको व्यस्त जीवनशैली र प्रवासी सीमितताभित्र रहेर पनि आफ्नो देश नेपाल, आफ्नो जिल्ला गोरखा र देशभरका नेपालीको सेवामा समर्पित जीवन जिईरहेका छन्।
१. गोरखाबाट अष्ट्रेलिया — यात्रा केवल भौगोलिक थिएन, सोचको विस्तार पनि थियो
शिव बन्जराको जन्म नेपालकै ऐतिहासिक, धार्मिक र सांस्कृतिक दृष्टिकोणले सम्पन्न जिल्ला गोरखामा भएको हो। गोरखाको साधारण परिवेशबाट सुरु भएको उनको यात्रा अष्ट्रेलियासम्मको उडान मात्र होइन, सोच, दृष्टिकोण र जिम्मेवारीको एक वृहद् यात्रासमेत हो।
अष्ट्रेलियाको उच्च जीवनस्तर र प्रविधीयुक्त परिवेशमा बसेर पनि उनले आफ्नो कर्मभूमिलाई मात्र होइन, जन्मभूमिको पीडालाई समान रूपले महसुस गरे। यसैले होला, जब गोरखामा भूकम्प आयो, जब बाढीपहिरोले गाउँ बगायो, जब विपन्न परिवार अस्पताल पुग्न सक्दैन थिए – त्यतिबेला परदेशमा बसेका शिव बन्जारा कहिल्यै चुप लागेर बसेनन्।
२. समाजसेवा – भावनाको होइन, कर्मको प्रमाणित रूप
उनको समाजसेवा कुनै तस्बिर खिचेर फेसबुकमा राख्ने क्षणिक भावनाको प्रदर्शन होइन। उनी स्थायित्वको पक्षमा छन्। चाहे रक्तदान होस्, अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई सहयोग होस्, वा शैक्षिक सामग्री वितरण – शिव बन्जारा जहाँ पीडा छ, त्यहीं पुग्न खोज्छन्।
गोरखाको विकट गाउँमा गरिब परिवारका छोराछोरीका लागि उनी आफैंले पुस्तक, झोला, लुगाफाटा, खाद्यान्न र शैक्षिक सामाग्री पु¥याएका उदाहरण प्रशस्तै छन्। उनका लागि ‘नाम’ होइन, ‘काम’ महत्वपूर्ण हो।
३. नेपाली बहुसांस्कृतिक केन्द्र (GSNMC) — प्रवासको भूमिमा संस्कारको शिलान्यास
अष्ट्रेलियामा उनले उठाएको अर्को महत्वपूर्ण कदम हो — “Greater Sydney Nepalese Multicultural Centre (GSNMC)” को अभियान। शिव बन्जाराले यो अभियानको प्रवक्ताको रूपमा जसरी नेतृत्व सम्हालिरहेका छन्, त्यसले प्रवासी नेपालीहरूको आत्मसम्मान, भाषा, संस्कृति र पहिचानलाई जीवन्त राख्ने सूत्र तयार गरिरहेको छ।
उनी भन्छन्:
“तीन पुस्ते नागरिकता मात्रै होइन, तीन पुस्ते संस्कार पनि चाहिन्छ।”
यो भनाइले स्पष्ट पार्छ — शिव बन्जाराले अष्ट्रेलियामा मात्र घर बनाउने सोच गरेका छैनन्, उनले आफ्नो सन्तानका लागि नेपाली संस्कृति बोकेको आत्मिक घर पनि निर्माण गर्ने दृढ निश्चय गरेका छन्।
४. युवा व्यवसायीका रूपमा नवीन सोच
शिव बन्जारा केवल समाजसेवी मात्रै होइनन्, उनी एक होशियार व्यवसायी पनि हुन्। अष्ट्रेलियामा उनीले व्यवसायको क्षेत्रमा सफलता प्राप्त गरेपछि त्यही सफलतालाई समाजमा प्रतिफलित गर्ने प्रयास गरेका छन्। “व्यवसाय लाभको लागि मात्र होइन, प्रभावका लागि पनि हुनुपर्छ,” भन्ने उनी व्यवहारमा उतार्न विश्वास गर्छन्।उनको व्यवसायिक सफलता र सामाजिक समर्पणबीचको समन्वय नै उनको व्यक्तिगत जीवनलाई सफल र प्रेरणादायी बनाउँछ।
५. धर्म, संस्कृति र अध्यात्मप्रतिको समर्पण
GSNMC अन्तर्गत आगामी सिड्नी आध्यात्मिक महोत्सव २०२५ को योजनाकार र प्रेरक शक्तिका रूपमा पनि शिव बन्जाराको योगदान उल्लेखनीय छ। यो कार्यक्रम केवल सांस्कृतिक प्रर्दशनी होइन, यो भावी पुस्तालाई नेपालको धर्म, संस्कार, भाषा र पहिचान हस्तान्तरण गर्ने एक विराट प्रयोग हुनेछ।त्यसैकारण, उनले सामाजिक सञ्जालमार्फत भावुक आह्वान गरेका छन्:“आज हामीले साथ नदिए, भोलि हाम्रो सन्ततिले गुमाउनेछन् आफ्नो भाषा, पहिचान र गर्व।”
६. परोपकारमा सीमित नभएका कदमहरू
शिव बन्जाराले आफ्नो समाजसेवामा केवल राहत बाँड्ने शैली अपनाएका छैनन्। उनले दीर्घकालीन सोचका साथ अवसर सिर्जना गर्ने, सामुदायिक संस्थाहरू सुदृढ पार्ने र सामाजिक शिक्षामा जोड दिने काम पनि गरिरहेका छन्। अष्ट्रेलियाका विश्वविद्यालयमा अध्ययन गरिरहेका नेपाली विद्यार्थीहरूसँगको निरन्तर सम्पर्क, सहकार्य र सल्लाहमार्फत उनले अनेकौं जीवनमा परिवर्तन ल्याइदिएका छन्।
७. नेतृत्व क्षमता र प्रभाव
उनको नेतृत्वशैली लचकदार, समावेशी र पारदर्शी छ। उनी निर्णय लिँदा सबैको आवाज सुन्छन्, सबैको हित सोच्दछन्। यही कारण हो — GSNMC मा महिलादेखि युवासम्म, अग्रजदेखि आप्रवासी विद्यार्थीहरूसम्म सबैको प्रतिनिधित्व सुनिश्चित गरिरहेको छ।
८. निष्कर्ष: शिव बन्जारा — एउटा नाम, हजारौं प्रेरणा
आज गोरखामा कोही बुवा बिरामी छन्, शिव बन्जारा त्यहाँ छन्। सिड्नीमा कोही नेपाली विद्यार्थी मानसिक तनावमा छन्, उनी त्यहाँ छन्। धर्मको विषय होस्, संस्कृति बचाउने अभियान होस् वा आपतको बेलामा राहत — जहाँ नेपाली, त्यहाँ शिव बन्जरा।
उनी समाजका लागि काम गर्नेहरूका लागि एउटा जीउँदो पाठशाला हुन्। न त उनले यो सबका लागि कुनै राजनीतिक पद खोजेका छन्, न त पुरस्कारको आशा राखेका छन्। उनको समाजसेवा आत्माको आवाज हो।हुन त उनले अझै धेरै गर्न बाँकी छ — तर उनी जे गरिरहेका छन्, त्यो आफैंमा एक ‘बेंचमार्क’ हो।
आज शिव बन्जारा नेपाली समाजका युवाहरूका लागि केवल व्यवसायिक प्रेरणा होइनन् — उनी एक दर्शन हुन्, जहाँ व्यवसाय, समाजसेवा, संस्कृति र मातृभूमिप्रतिको माया एउटै आत्मामा समाहित छ।
