विजय कुमार चौधरी : नेपालका पहाड–हिमाल–तराई जोड्ने नेताको जीवनगाथा
लेखक : एचबी ताम्राकार, युवा पत्रकार
प्रस्तावना — एउटा नाम, अनगिन्ती आशा: नेपाल—छोटो सानो भूभागमा फराकिला विविधता बोकेको राष्ट्र। यहाँको जनजीवन, सांस्कृतिक धरोहर र राजनीतिक इतिहासले बाँध्यो मानिसहरूलाई परिभाषित गर्छ। यस्तै एक पारिस्थितिक र सांस्कृतिक मिश्रणको केन्द्रविन्दुमा जन्मिए, हुर्किए, र विश्व मञ्चमा नेपाली आवाज बुलन्द बनाउने एउटा मन हो — विजय कुमार चौधरी।
उहाँको जीवन केवल व्यक्तिगत सफलताको कथा होइन; त्यो हो — मातृभूमि र प्रवासी समुदायबीचको नाता कसरी बनाइन्छ भन्ने एक प्रशिक्षणपुस्तक। अमेरिका बसोबास गर्दै पनि नेपालप्रति उनको प्रेम, सक्रियता र समर्पणले हजारौं परिवारलाई आशा दिएको छ। यो लेख त्यो गाथा हो — गाउँको कच्ची बाटोदेखि अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चसम्मको द्रुत र दृढ यात्रा, चुनौतीहरू, जितहरू र उनलार्इ घेरिएको माया र समर्थनको विस्तृत वर्णन।
जरा: तिपुरा गाविस र पारिवारिक संस्कार
जन्म महोतरी जिल्लाको साबिक पिपरा कवीरगामा वडा नं.१ मा भई २०३३ साल देखि स्थायी रूपमा धनुषा जिल्लको जनकपुरधाम उपमहानगर पालिका वडा नं.१६ कपिलेश्वर टोल हाल अमेरिकाको क्यालिफोर्निया राज्यको बासीन्दा हुन। पिता राम लख्खन चौधरी र माता सिता देवी चौधरी—दुबै सरल, परिश्रमी र धर्मपरायण व्यक्तित्व। घरको सानै जिम्मेवारी र श्रमले विजयलाई अनुशासित बनायो। गाउँमा पञ्चायत प्रणाली र सामुदायिक नातेवारेको वातावरणले पनि उनको चेतनामा समुदाय र नेतृत्वको बीउ रोयो।
जन्म नै विजया दशमीमा भएकोले उनको नाममा त्यो पवित्रता र विजयको अर्थ मिसियो। गाउँलेहरू उनले हरेकपटक जस्तोसुकै चुनौती छ, त्यो पार गरिदिने विश्वास राख्न थाले। शैक्षिक आवेग र सामाजिक योगदान दुबैमा उनको प्रारम्भिक झुकाव स्पष्ट थियो—विद्यालयका कार्यक्रमहरूमा पहल, झुकाव र समूहलाई अगाडि बढाउने गुण बाल्यकालमै देखिन थाल्यो।
पठनपाठन: जनकपुरधामको बाटो
विजयको शैक्षिक यात्रा धनुषाको जनकपुरधामबाट सुरु भयो। कल्पना गर्नुहोस् — धार्मिक महत्त्व बोकेको यो शहर जहाँ संस्कार र आधुनिक शिक्षा एकैचोटि बोल्छ—त्यही वातावरणले विजयलाई गहिरो सोच, प्रश्न गर्ने क्षमता र लोकतान्त्रिक मूल्य सिकाए। विद्यालयमा उत्कृष्ट विद्यार्थी बन्नुका साथै, उनी विद्यार्थी नेतृत्वमा पनि सक्रिय थिए; वाद–विवाद, सांस्कृतिक रंगरंगिता, र सामाजिक पहलहरूमा अग्रपंक्तिमा रहँदै उनले “शिक्षा सामाजिक रूपान्तरणको साधन हो” भन्ने विश्वास विकास गरे।
शैक्षिक यात्रामा उनले शिक्षा शास्त्रमा स्नातक पूरा गरे र पछि राजनीतिक शास्त्रमा स्नातकोत्तर गर्नुभयो। दुईवटा विषयबीचको समन्वय—शिक्षामा व्यावहारिकता र राजनीति–समाजबारे उथान—उनलाई शिक्षक र नेताको भूमिकामा समान रूपले सक्षम बनायो। शिक्षण पेशाबाट उनको जीवन एउटा बलियो आधार पाए—बच्चासँगको जोड, समुदायभित्रको विश्वास र जनतासँगको प्रत्यक्ष सम्बन्ध।
विद्यार्थी संघदेखि सङ्गठन नेतृत्वसम्म
विजयको राजनीतिक सक्रियता २०४३ सालदेखि नेपाल विद्यार्थी संघमा प्रवेश गरेर सुरु भयो। त्यहाँ उनले संगठनको अनुशासन, बृहत् अभियान सञ्चालन र युवाहरूको आवाज कसरी प्रभावकारी बनाउने भन्ने सीप सिके। विद्यार्थी आन्दोलनमा कला भएका कुरा भन्दा उनको शैली स्पष्ट थियो — विवाद र आवाज उठाउने बेला पनि संयम र संवादको बाटो खोज्ने। उनले संगठनलाई केवल आन्दोलनको उपकरण नभई समाज परिवर्तनको इन्जिन्युरिङ मात्रै होइन, शैक्षिक सुधार र स्थानीयतालाई सशक्त बनाउने साधन बनाउने प्रयास गरे।
समयक्रममा उनले नेपाली कांग्रेसमा क्रियाशील सदस्यको भूमिका ग्रहण गरे। पार्टीभित्र सक्रियताले अघि बढ्ने क्रममा उनले शिक्षक संगठन, स्थानीय समुदाय र पार्टी नेतृत्वबीचको एक महत्वपूर्ण कडीको काम गर्नुभयो। गिरीजा प्रसाद कोईराला फाउन्डेशन धनुषाका संस्थापक अध्यक्ष बनेर उनले सामाजिक र शैक्षिक पहलहरू विस्तार गरे—त्यसले उनलाई राष्ट्रिय नेताहरू र स्थानीय समुदायबीच विश्वस्त पात्र बनायो।
शिक्षण पेशा: कक्षाकोठाबाट समाजसम्म
शिक्षकको पेशाले विजयलाई मात्र रोजगारी दिएको थिएन — त्यो उनको आत्मा बन्यो। विद्यालयमा पढाउने, विद्यार्थीलाई जीवनका मूल्य उपहार दिने, र शिक्षक समुदायमा नेतृत्व गर्ने उनको भूमिका स्पष्ट थियो। यसकै पुख्ता उदाहरण—२०७० सालमा नेपाल सरकारले उनलाई “क” श्रेणीको पुरस्कारले सम्मानित गर्यो। त्यो सम्मान उनको व्यक्तिगत उपलब्धि मात्र थिएन; त्यो एउटा सन्देश थियो—“समर्पण र ईमानदारीले ठूलो मान्यता पाउँछ”।
शिक्षक संघ खोटाङ र ट्रेड युनियन खोटाङमा विभिन्न जिम्मेवारीले उनलाई श्रमिक र शिक्षाविद् दुबैको दृष्टिकोण बुझ्न मद्दत गर्यो। यसले पछि प्रवासी नेपाली समुदायको अधिकार र समस्या बुझ्न ठूलो हातहतियार बन्छ—किनकि प्रवासी समस्याहरूमा रोजगार, शिक्षा र सामाजिक सुरक्षा यी सबै पक्ष सामेल हुन्छन्।
समाजसेवा र धार्मिक योगदान: मन्दिरदेखि राहतसम्म
राजनीति र शिक्षा बाहेक विजयको एक पहिचान समाजसेवामा पनि छ। धनुषा जिल्लामा विभिन्न समयमा गरिएका राहत कार्यक्रम, स्वास्थ्य शिविर र शिक्षा प्रवद्र्धनका गतिविधिहरूमा उनले अग्रभाग सम्हाले। सबैभन्दा उल्लेख्य उनको निजी खर्चमा सम्पन्न गराएको बाबा जलहारी मन्दिर निर्माण रहेछ—यो कार्यले मात्र एक धार्मिक संरचना जन्माएको छैन, स्थानीय सामुदायिक मेलमिलाप र पहिचानलाई पनि बलियो बनाएको छ।
प्राकृतिक विपत्तिको बेला उनले असल प्रशासन र दातृत्वलाई मिलाएर सहयोग पुर्याए—त्यसो गर्दा समुदायले यो बुझे कि विजय केवल भाषण गर्नुहुने नेता होइन, आवश्यक बेला हात अगाडि बढाउने व्यक्ति हुन्।
अमेरिका: नयाँ भूमिमा पुरानो चाहना
२०१९ — विजयको जीवनमा नयाँ अध्यायको आरम्भ। क्यालिफोर्नियामा बसोबास गर्ने क्रममा उनले त्यहाँ बसोबास गर्ने नेपाली समुदायलाई मात्र होइन, विशेषगरी तराई र मधेशी मूलका नेपालीहरूको आवाजलाई प्रतिनिधित्व गराउन थाल्नुभयो। अमेरिका आएपछि उनको प्राथमिकता परिवर्तन भएन — मातृभूमि र प्रवासी समुदाय बिचको सम्बन्ध कसरी सन्तुलित राख्ने भन्ने थियो।
ANTA (America Association of Nepali Terai in America) मा उनका तीन कार्यकाल (केन्द्रीय सदस्य, अन्तर्राष्ट्रिय उपाध्यक्ष, केन्द्रीय सल्लाहकार) ले देखायो कि उनी नयाँ भूमिमा पनि संगठन र नेतृत्वलाई सहजतापूर्वक सम्हाल्न सक्षम छन्। यी भूमिकाले उनलाई अन्तर्राष्ट्रिय मञ्च र प्रवासी समुदाय व्यवस्थापनमा अनुभव र विश्वास दियो।
साथै, नेपाली जनसम्पर्क समिति लगायत अन्य प्रवासी संघ–संस्थाहरूमा उनको सक्रियता देखियो — जुन प्रवासी नेपाली राजनीतिमा प्रभावशाली हुन चाहनेहरुको लागि महत्वपूर्ण मानिन्छ। उनले अमेरिका भित्र तथा नेपालसँगको सम्बन्ध सुदृढ बनाउन निरन्तर काम गरे।
सिविक नेतृत्व: लायन्स क्लब र सामुदायिक सेवा
क्यालिफोर्नियामा विजयले सगरमाथा लायन्स क्लब को प्रेसिडेन्टको रूपमा नेतृत्व गरे। इन्टरनेशनल लायन्स क्लबमा जोन चेयरको जिम्मेवारीले उनलाई विश्वव्यापी सिविक सञ्जाल र सेवा कार्यक्रम परिचालन गर्ने क्षमता दियो। त्यहाँका कार्यक्रमहरू — नेत्र जाँच शिविर, स्वास्थ्य शिबिर, सामाजिक सहायताका कार्यक्रमले समुदायभित्रको विश्वास र विजयप्रतिको सम्मान बढायो।
२०२१ मा एनआरएनए क्यालिफोर्निया च्याप्टरको अध्यक्ष पदका उम्मेदवार भएर उठ्नुले स्पष्ट गर्यो कि उनी न केवल सामाजिक क्षेत्रमा मात्र सक्रिय छन्, तर प्रवासी संघ–संस्थाहरूमा राजनीतिक रूपमा पनि सक्रिय र प्रभावशाली पात्र हुन्।
राष्ट्रिय सम्बन्ध र नेतृत्व नेटवर्क
विजयको एक उल्लेखनीय पक्ष उनको नेतृत्व कनेक्शन हो—नेपालका जतिजति वरिष्ठ र प्रभावशाली नेताहरूसँग उनको निकट सम्बन्ध छ। उनीहरूमा—डा. रामबरण यादव, सुजाता कोईराला, लिला कोईराला, ओमाकान्त चौधरी, विमलेन्द्र निधि लगायतका नेताहरू छन्। यी सम्बन्धले विजयलाई राष्ट्रिय राजनीतिक वृतमा सशक्त बनायो; किनकि प्रवासी नेताको प्रभाव त्यतिन्जेलसम्म सीमित रहँदैन जबसम्म उसले स्थानीय नेतासँग सुमधुर सम्बन्ध बनाउदैन। विजयले त्यो सम्बन्ध समयसापेक्ष र संवेदनशीलतापूर्वक बनाए।
यी सम्बन्धहरू केवल फोटो वा औपचारिक कुराकानीमा सीमित थिएनन्—उनीहरूले विजयलाई राष्ट्रिय नीतिहरूमा सुझाव, प्रवासीहरुको इच्छा–आकांक्षा माथि विचार र नेपालको विकास परियोजनाहरूमा सहभागिताका अवसरहरू दिलाए। यसले विजयलाई नेपाल र प्रवासी समुदायबीच पुलको रूपमा काम गर्न सक्षम बनायो।
राजनीतिक विश्वास र सहकार्य
राजनीति केवल व्यक्तिगत महत्त्वाकाँक्षा मात्र हुँदैन; त्यो सहकार्य, विश्वास र दीर्घकालीन रणनीति पनि हो। विजयले नेपाली कांग्रेसका नेताहरूसँग—डा. मिनेन्द्र रिजाल, रमेश रिजाल, आनन्द रिजाल, राम कृष्ण यादव, डा. चन्द्र मोहन यादव जस्ता नेताहरूसँग निकट सम्बन्ध राख्दै पार्टीभित्र विश्वास जित्न सफल भए।
उनी कांग्रेसमा सकृय रहँदा पार्टीभित्रका विभिन्न तहका काममा संलग्न भए—राष्ट्रिय र स्थानीय नीति तर्फ सल्लाह, प्रवासी समुदायका समस्याहरूको उजागर र समाधानका लागि पहल गरे। यसले उनलाई पार्टी र प्रवासी दुबै सन्दर्भमा विश्वसनीय नेता बनायो।
एनआरएनए NCC USA: नेतृत्वको अर्को चुनौती
एनआरएनए (गैरआवासीय नेपाली संघ) प्रवासी नेपालीहरूको प्रमुख मञ्च हो। क्यालिफोर्नियाको ठूलो मताशङ्ख्याका कारण त्यहाँको नेतृत्वले राष्ट्रिय चुनावी गतिशीलता ठूलो असर पार्छ। विजय रामहरी अधिकारी नेतृत्वको टोलीबाट एनआरएनए NCC USA को उपाध्यक्ष पदका उम्मेदवार हुनुभयो—यस कदमले उनको अन्तर्राष्ट्रीय र प्रवासी नेतृत्वलाई अझ प्रभावशाली बनाउने उद्देश्य लिएको छ।
उहाँको उम्मेदवारीले समुदायभित्र एउटा संदेश गढेको छ—“एक नेता जसले नेपाल र प्रवासी समुदाय दुबैलाई समतौलमा राख्छ।” यदि सफल भए, उनले प्रवासी नीति, रोजगार सिर्जना, सामाजिक सुरक्षा र शिक्षा–स्वास्थ्य क्षेत्रमा प्रभावशाली पहल गर्ने आशा राख्नेहरू धेरै छन्।
समर्थकको आवाज: समुदायका कथनहरू
विजयप्रति समुदायको माया र भरोसा केवल शब्दहरूमा सीमित छैन। यहाँ केही समर्थक र सहकार्यकर्ता/सहयोगीहरूको भावना र टिप्पणी संकलन गर्दैछु (सामान्यिकृत शैलीमा प्रस्तुत):
• “विजय दाइको नेतृत्वमा हामीले केवल प्रतिनिधित्व पाउँदैनौं — हामीले परिवार पाउँछौं।” — क्यालिफोर्नियाका एक सामाजिक अभियन्ता।
• “उहाँ आश्चर्यजनक संयमित र व्यावहारिक नेता हुनुहुन्छ; निर्णयहरूमा भावनात्मक नहुनु तर मानवीय दृष्टिकोण कहिले नबिर्सनु उनको विशेषता हो।” — ANTA का एक पूर्व सदस्य।
• “बाबा जलहारी मन्दिर जस्तो कार्यले एक नेताको असल चरित्र देखाउँछ—उहाँ धर्म र संस्कृतिलाई केवल प्रदर्शनका लागि होइन, वास्तवमै मर्ममा विश्वास गर्नुहुन्छ।” — धनुषाका स्थानीय नेताले।
यी कथनहरूले विजयको बहुआयामी नेतृत्व—सामाजिक, धार्मिक, राजनीतिक र शैक्षिक—प्रति समुदायको विश्वास प्रमाणित गर्छ।
चुनौतिहरू र प्रतिक्रिया
कुनै पनि नेताको मार्ग सधैं सिधा हुँदैन। विजयले पनि अनेक चुनौतीहरू झेलेका छन्—राजनीतिक विरोध, संसाधनको अभाव, प्रवासी र स्थानीय आवश्यकताहरू बीच सन्तुलन मिलाउनुपर्ने दबाब, अनि व्यक्तिगत जीवन र सार्वजनिक दायित्वबीचको सन्तुलन।
तर विजयले प्रत्येक चुनौतीलाई अवसरका रूपमा लिएका छन्—विवाद हुँदा पनि संवाद खोज्ने, सुझावहरू सुन्ने र संशोधन गर्ने उनको शैलीले धेरै तिकडमलाई पार गरायो।उनको सफलता केवल एकल कोशिश होइन; त्यो सन्देश पनि हो—नेतृत्व भनेको समयसँगै सिक्ने र समायोजन गर्ने कला हो।
नीति र भविष्यदृष्टि
विजयको नेतृत्व दृष्टि स्पष्ट छ: प्रवासी–मातृभूमि साझेदारीलाई मजबुत बनाउने। यसको प्राथमिकता सूचीमा समावेश छन्—
1. शिक्षा र व्यावसायिक तालिम: प्रवासी युवाहरूका लागि दक्षता विकास र नेपालमा रोजगार सिर्जना।
2. स्वास्थ्य र सामुदायिक सेवा: लक्षित स्वास्थ्य अभियान र सहयोगी कार्यक्रमहरू।
3. संस्कृति र पहिचान: प्रवासी पुस्ताको लागि सांस्कृतिक पुनःअभियान र प्रविधि मार्फत मातृभूमिसँगको जोड।
4. सम्बन्ध र कूटनीति: नेपालका नीति–निर्मातासँग सुमधुर सम्बन्ध कायम गरेर प्रवासी मुद्दाहरु सरकारसम्म पुर्याउने।
यी नीतिहरू केवल नियोगात्मक घोषणाहरू होइनन्—विजयले अघिल्ला नेतृत्व र सामाजिक कार्यक्रमहरूमा देखाएको कार्यक्षमता र सहभागिताबाट तिनीहरू सम्भव देखिन्छन्।
व्यक्तित्व विश्लेषण: विजयको अनकोन
विजयका व्यक्तिगत गुणहरू—दृढता, सहिष्णुता, संवादकुशलता, वित्तीय पारदर्शिता र समर्पण—उहाँलाई नेता मात्र बनाउँदैनन्; उनी एक भरोसायोग्य मार्गदर्शक बनाउँछन्। मानिसहरू उनलाई नजिकबाट हेर्दा अनुभव गर्छन्—विजय केवल भाषण गर्ने नेता होइन; उनी निर्णय गर्दा समुदायको हितलाई पहिलो स्थान दिन्छन्।
उनको जीवनशैली साधारण र मिलनसार छ—गाउँको संस्कार र नयाँ देशको व्यवस्थापनबीच सन्तुलन राख्दै उनले आफूमाथि देखिएको सम्मानलाई जिम्मेवारी मानेर अघि बढाएका छन्।
केस स्टडी: सफल परियोजना र कार्यक्रमहरू
(१) बाबा जलहारी मन्दिर निर्माण — निजी खर्चबाट सम्पन्न, स्थानिय धार्मिक जीवनमा सकारात्मक प्रभाव।
(२) शिक्षा प्रोत्साहन कार्यक्रम — स्थानीय विद्यार्थीहरूका लागि छात्रवृत्ति र परामर्श कार्यक्रमहरू।
(३) लायन्स क्लब स्वास्थ्य शिविर — नेत्र जाँच र निःशुल्क औषधि वितरण; हजारौं लाभान्वित।
(४) ANTA र नेपाली जनसम्पर्क समितिमा संगठन सशक्तिकरण — प्रवासी अधिकार र सहकार्यमा महत्वपूर्ण प्रतिफल।
यी परियोजनाहरूले निर्णायक प्रमाण पेश गर्छन्—विजयले योजना मात्र गर्दैनन्; लागू पनि गर्दछन्।
भावी चुनौती र कल्पित रणनीति
आगामी दिनमा विजयलाई केही चुनौतिहरू हुन सक्छन्—एनआरएनएभित्रको राजनीतिक प्रतिस्पर्धा, क्यालिफोर्नियाका द्वन्द्वरत स्वार्थहरू, र नेपालभित्रको नीतिगत परिवर्तनहरू। तर विजयका लागि रणनीति स्पष्ट छ—संवाद, पारदर्शिता, सहकार्य र परिणाममुखी नेतृत्व।
उहाँले शीर्ष नेताहरूसँगको सम्बन्ध र स्थानीय स्तरमा गरेको कामलाई करोडौं प्रवासी सम्म पुर्याउन र प्रभावकारी नीति बदल्न सकिन्छ—यदि उहाँको टीम संगठित, दूरदर्शी र रणनीतिक भए।
निष्कर्ष — विजयको विजय: एउटा अन्तर्दृष्टि
विजय कुमार चौधरीको कथा त्यो प्रेरणा हो जुनले देखाउँछ—साँच्चिकै नेतृत्व त्यो हो जसले भौगोलिक सीमालाई तोड्छ र मानवीय सम्बन्धलाई जोड्दछ। महोत्तरीको सानो टोलदेखि क्यालिफोर्नियाको ठूला सभामा विजयले बनाएको मार्गले प्रमाणित गर्यो—समर्पण, परिश्रम र स्पष्ट उद्देश्यले कुनै दूरी ठूलो हुँदैन।
उनको यात्रा प्रेरणादायी छ—शिक्षक, समाजसेवी, संगठनकर्ता र राजनीतिक नेता—यी सबै भूमिकाहरूमा विजयले आफ्नो छाप छोड्न सफल भएका छन्। प्रवासी र मातृभूमिको बीचको सेतु बन्ने उनको दृष्टिले आज हजारौं मानिसहरूमा आशा र भरोसा जगाएको छ।
यदि इतिहासले प्रवासी नेतृत्व र मातृभूमिसँगको निहित सम्बन्धलाई लेख्नेछ भने, विजय कुमार चौधरीको नाम त्यस पानामा बडो सम्मानको साथ उल्लेख हुनेछ। उनी केवल वर्तमानकाे नेता होइनन् — भविष्यका लागि जनचाहना र साझा सपना बुनिरहेका एक निर्माता हुन्।
अमेरिकाको क्यालिफोर्निया राज्यमा बसोबास गर्दै आएका, मुक्तिनाथधाम कोर्पोरेसनका संस्थापक सदस्य, नेपाली कम्युनिटी सेन्टर रिचमण्डका संस्थापक सदस्य, निवर्तमान पर्यटन सद्भावना दूत, सामाजिक अभियन्ता तथा स्वच्छ छवीका आदर्श व्यक्तित्व विजय कुमार चौधरीलाई आगामी अगस्ट १६ र १७, २०२५ मा हुने एनआरएनए एनसीसी अमेरिकाको उपाध्यक्ष पदमा अत्यधिक मतका साथ विजयी गराऔँ।
म उहाँको उम्मेदवारीप्रति आफ्नो साथ, सहयोग र पूर्ण समर्थन प्रकट गर्दछु। अमेरिकाबासी सम्पूर्ण नेपाली दाजुभाइ तथा दिदीबहिनीहरूलाई आ–आफ्ना विवेकपूर्ण मतको सदुपयोग गर्न हार्दिक अनुरोध गर्दछु।विजय कुमार चौधरीलाई जितको अग्रिम शुभकामना! विभिन्न संघ–संस्था र समाजका अगुवाहरूबाट प्राप्त समर्थन र शुभेच्छा सामाजिक सञ्जाल र सञ्चार माध्यममार्फत निरन्तर रूपमा अभिव्यक्त भइरहेको छ, जसले उहाँको लोकप्रियता र विश्वासको गहिरो प्रमाण प्रस्तुत गर्दछ।
( यों लेख युवा पत्रकार एचबी ताम्राकारले तयार गरेका हुन् ।)
सम्पर्क: 9748257110