काठमाडौं, जेठ ११– गत चैत १५ गते काठमाडौंमा राजावादी पक्षबाट भएको प्रदर्शनका क्रममा चर्चामा आएका नेपाल पुकार युट्युब च्यानलका सञ्चालक पत्रकार प्रकाशचन्द्र दाहालविरुद्ध राज्यविरुद्धको अपराधसहित ६ वटा संगीन आरोपमा मुद्दा दर्ता गरिएको छ। दुर्गा प्रसाईँसहित ६१ जनाविरुद्ध जिल्ला अदालतमा दायर गरिएको मुद्दामा दाहाल पनि प्रतिवादीका रूपमा परेका हुन्।
पत्रकारिता कि अपराध?
मुद्दामा उल्लेख भएअनुसार दाहालमाथि राज्यविरुद्धको कसूर, आपराधिक उपद्रव, कर्तव्य ज्यान, ज्यान मार्ने उद्योग र संगठित अपराधको अभियोग लगाइएको छ। घटनाको दिनदेखि फरार रहेका दाहालले भने आफू पत्रकारको भूमिकामा रहेको स्पष्ट पारेका छन्। उनका अनुसार उनले दुर्गा प्रसाईँको गाडीमा बसेर आन्दोलन स्थलको प्रत्यक्ष प्रसारण (Live Streaming) गरेका थिए, जुन भिडियोमा प्रसाईँ आफैँ बानेश्वर क्षेत्रमा गाडीबाट आन्दोलनकारीलाई “आओ आओ” भन्दै उक्साइरहेको देखिन्छ।
दाहालको खिचेको भिडिओमा प्रसाईँको गाडीले प्रहरीलाई ठक्कर दिने प्रयास गरेको दृश्यले सामाजिक संजालमा व्यापक चर्चा पाएको थियो। यही भिडियो आधार बनाउँदै उनीमाथि गम्भीर अपराधको आरोप लगाइएको हो।
“पत्रकारिता गरें, अपराध गरेन”: दाहाल
फरार रहेका दाहालले सञ्चारमाध्यममार्फत प्रतिक्रिया दिँदै भनेका छन्, “मैले पत्रकारका रूपमा एक्सक्लुसिभ भिडियो खिचें, कुनै पनि आपराधिक गतिविधिमा संलग्न भएन। प्रहरीले आफ्नो कमजोरी लुकाउन मलाई फसाउन खोजेको हो।”
उनको आरोप अनुसार, प्रसाईँको गाडीले भिडभाडमा प्रवेश गर्दा प्रहरीले समयमा नियन्त्रण लिन नसकेको र टायरमा गोली हान्नेसम्मको तयारी पनि नगरेको गल्ती ढाकछोप गर्न दाहाललाई प्रतिवादी बनाइएको हो।
पत्रकार महासंघ मौन, स्वतन्त्र पत्रकारिता संकटमा?
दाहालले पत्रकार महासंघप्रति पनि गुनासो गरेका छन्। “पत्रकार महासंघले एकजना स्वतन्त्र पत्रकारमाथिको दमनमा आवाज उठाउन सकेन, मलाई समर्थन गर्नुको सट्टा चुप लाग्यो,” उनको भनाइ छ। उनले अझ भने, “पत्रकारको काम राम्रो भिडिओ खिच्ने हो, दर्शकले हेर्ने कन्टेन्ट दिने हो। मैले यही गरें।”
दाहाल पहिल्यैदेखि दुर्गा प्रसाईँसँग नजिकका व्यक्ति मानिन्छन्। प्रसाईँसँगै देशका विभिन्न स्थानमा भएका कार्यक्रममा उपस्थित हुँदै आएका उनी आन्दोलनकै दिन पनि प्रसाईँकै सवारीमा थिए। घटनाको लाइभ भिडियोमा उनी प्रसाईँसँगै गाडीभित्र देखिन्छन्।
अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता र प्रेस स्वतन्त्रताको विषय उठ्दै
यस मुद्दाले अब स्वतन्त्र पत्रकारिता, प्रेस स्वतन्त्रता र अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामाथि गम्भीर प्रश्न उठाएको छ। एकजना युट्युब पत्रकारले आन्दोलनस्थलबाट प्रत्यक्ष प्रसारण मात्र गरेकोमा राज्यविरुद्धको मुद्दा दर्ता हुनु प्रेसमाथिको दमनको संकेत मानिएको छ।
निष्कर्ष
दाहालको मुद्दाले नेपालमा स्वतन्त्र पत्रकारिताको सीमा, पत्रकारको भूमिका र कानुनी चौखट कत्तिको निष्पक्ष र सन्तुलित छ भन्ने विषयमा बहस सुरु गराएको छ। यदि पत्रकारलाई घटनाको प्रत्यक्ष रिपोर्टिङ मात्र गरेको आधारमा यति गम्भीर मुद्दामा तान्न थालियो भने स्वतन्त्र प्रेसको अस्तित्वमाथि खतरा उत्पन्न हुनसक्ने चिन्ता व्यक्त गरिएको छ।
अब अदालतको फैसलाले मात्र न्यायको बाटो देखाउनेछ — पत्रकारिता र अपराधबीचको सिमा कोट्याउने जिम्मेवारी अब न्यायालयको काँधमा पुगेको छ।
