टोकियो, जापान – नेपाली समाजवादी पार्टी (नेसपा) की केन्द्रीय सदस्य सरिता ढकालले जापानमा रहँदा दिएको गम्भीर र विचारोत्तेजक सन्देशले नेपाली प्रवासी समाजभित्र सशक्त बहसको वातावरण सिर्जना गरेको छ। एक सामाजिक अभियन्ता, साहित्यकार तथा महिलाको हकहितप्रति समर्पित व्यक्तित्वको रूपमा परिचित सरिता ढकालले परराष्ट्र मामिलाबाट समाजका संरचनागत विकृति र लैंगिक असमानता विरुद्ध कडा आवाज उठाएकी छिन्।
वादविवाद होइन, सहमति र सम्मान चाहिन्छ
सरिता ढकालले आफ्नो सामाजिक सञ्जालमार्फत लेखेकी छिन् – “एउटा राज्यको परराष्ट्र मन्त्री आरजु राणा देउवा जस्तो मान्छे विदेशमा आउँदा वादविवाद गरिरहनुपर्छ जस्तो मलाई लाग्दैन। निमन्त्रणा प्राप्त भएको खण्डमा त्यस निमन्त्रणालाई सहर्ष स्वीकार गरेर जोसुकै पनि जान सक्नुहुन्छ।”
उहाँको यो भनाइमा परराष्ट्र प्रतिनिधित्वमा गरिमा र सामूहिकता चाहिने स्पष्ट सन्देश झल्किन्छ। राजनीति केवल विरोधका लागि विरोध होइन, सकारात्मक संवाद र सहकार्यका लागि पनि हो भन्ने सोच उहाँको दृष्टिकोणबाट प्रस्ट हुन्छ।
महिला शक्तिको प्रतिनिधित्वका लागि जोखिम बेहोरिरहेकी सरिता ढकाल
सरिता ढकालका अनुसार राज्यको शक्तिशाली निकायमा महिला पुग्नु कुनै सहज प्रक्रिया होइन। उहाँ लेख्छिन् –“सयौँ राजनैतिक विमतिहरू होलान् तर एउटा महिलालाई राज्यको शक्तिशाली पदमा जानुको लागि चाहे सम्पन्नशाली महिला होस् चाहे कमजोर महिला, सयौं चोटी आफूलाई मर्न तयार हुनुपर्छ।”
महिला नेताहरूको हरेक पाइला प्रतिरोध, आलोचना र बाधाहरूको जंगलभित्र जानुजस्तै हो भन्ने सन्देश उनी दिन्छिन्।
यसै भावनाबाट प्रेरित भएर उनी नेसपाको केन्द्रीय सदस्यको रूपमा जापानमा आयोजित कार्यक्रममा सहभागी भइन्। उनले स्पष्ट पारिन्, “राज्य सत्तालाई एक मिनेटमा हल्लाउन सक्ने ल्याकत राख्ने महिला आउँदा, नेसपा नयाँ शक्ति पार्टीको केन्द्रीय सदस्यको हैसियतले उपस्थित भएको हुँ।”
पुरुषप्रधान मञ्चहरूप्रति सरिता ढकालको आक्रोश
सरिता ढकालले जापानमा क्रियाशील नेपाली संघसंस्थाहरूलाई पनि लक्षित गर्दै एउटा ठोस र चर्को प्रश्न उठाएकी छन्।
“जापानमा रहेका विभिन्न संघसंस्थाका नेतृत्व गर्ने दाजुभाइहरुलाइ विनम्र अनुरोध छ – तपाईंहरूको मञ्चमा ३३% महिला अटाउन सकोस्। ताली बजाउनकै लागि मात्र महिलाहरूलाई नबोलाउनुहोस्। महिलाहरूको सम्मान समाजको अग्रभागबाट गर्न सक्नुहोस्।”
उनी भन्छिन् – जापानमा हुने अधिकांश कार्यक्रममा महिलाहरू ‘ताली’ बजाउन वा ‘सजावट’का रूपमा निम्त्याइन्छन्, तर निर्णायक तहमा उनीहरूको उपस्थिति न्यून हुन्छ। यो पुरुष वर्चस्वको सूचक हो र यसमा परिवर्तन आवश्यक छ भन्ने उनको जोड छ।
साहित्य, समाजसेवा र राजनीति – तीनवटै क्षेत्रमा सशक्त उपस्थिति
सरिता ढकाल केवल राजनीतिक कार्यकर्ता होइनन्। उनी साहित्यमा पनि कलम चलाउने, समाजसेवामा समर्पित अनि महिलाको आवाजलाई अग्रपंक्तिमा ल्याउने आवाज हुन्। जापानमा रहेर पनि उनी नेपाल र नेपालीहरूको विषयमा निरन्तर लेख्ने, बोल्ने र सक्रियता जनाउने कर्मठ व्यक्तित्व हुन्।
उनको यो सन्देश केवल महिला अधिकारको विषयमा सीमित छैन; यो प्रवासी नेपाली समाजभित्रको समावेशिता, समानता र सुसंस्कृत नेतृत्वको माग पनि हो। सरिता ढकालजस्ता नेतृत्वले देखाएको दृढता र भिजनले गर्दा नै नेपाली प्रवासी समाजमा नयाँ पुस्ताले समता र न्यायका लागि आशा गर्न थालेका छन्।
निष्कर्षमा…
सरिता ढकालको स्टाटस कुनै भावनात्मक आवेग मात्र होइन, यो समयको आवश्यकता हो। त्यो आवश्यकता हो – महिलालाई मञ्चमा ताली बजाउने होइन, मञ्च बनाउने नेतृत्व दिनु। यो सन्देश हो – विमतिलाई स्वीकार गरेर सहमति खोज्ने लोकतान्त्रिक परिपक्वता देखाउनु। यो आह्वान हो – प्रवासी नेपाली समाजभित्रको असमान संरचना बदल्ने।
जुनसुकै पार्टी, विचार वा स्थानमा रहे पनि सरिता ढकालजस्ता नेतृत्वहरू आवाजको केन्द्रमा आउन थाले भने — समावेशी, समृद्ध र संवेदनशील नेपाली समाज निर्माणको सपना अब पर लाग्दैन।
