काठमाडौं, सिनामंगल –“स्वास्थ्य सेवा अब सेवा होस्, व्यापार होइन” — यही सन्देश बोकेर काठमाडौँ मेडिकल कलेज (KMC) ले नेपालकै चिकित्सा इतिहासमा नयाँ पाना पल्टाएको छ।डडेलधुराका एक बिरामीको कलेजो प्रत्यारोपण गर्दै केएमसीले पहिलोपटक नेपालमै सफल ‘लिभर ट्रान्सप्लान्ट’ सम्पन्न गरेको छ — त्यो पनि प्रायः निःशुल्क रूपमा।
युगान्तकारी शल्यक्रिया — नेपालमै पहिलोपटक सफल ‘लिभर ट्रान्सप्लान्ट’
३९ वर्षीय प्रतिककुमार नगरकोटी र उनकी ३३ वर्षीया पत्नी यशोदादेवी देउवा (जिनले कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवालाई ‘ठूलोबुबा’ भनी सम्बोधन गर्छिन्) बीच जीवनको यो अद्वितीय प्रेम र बलिदानको कथा स्वास्थ्य विज्ञानको इतिहासमै अमिट बन्यो।नगरकोटीलाई पत्नी देउवाले आधा कलेजो दान गरेपछि प्रत्यारोपण सम्भव भएको हो। यशोदाले भनिन्:
“डा. सुनील शर्मा हाम्रो भगवान् हुन्।”
डा. सुनील शर्मा र केएमसी स्वास्थ्य टोलीको अतुलनीय योगदान
नेपाली कांग्रेसका सांसद तथा केएमसीका पूर्व कार्यकारी अध्यक्ष डा. सुनील शर्मा को नेतृत्वमा यो सपना साकार भएको हो।केएमसीका विभागीय प्रमुख प्रा.डा. प्रविण थापा र कलेजो विशेषज्ञ डा. रोहनकुमार घिमिरेको समन्वयमा नेपाली तथा भारतीय विशेषज्ञहरूको २० जनाभन्दा बढी स्वास्थ्य टोलीले मिलेर यो शल्यक्रिया सम्पन्न गरेको हो।“६२ वर्षपछि हामीले नेपालमै लिभर ट्रान्सप्लान्ट सम्भव बनायौं — अब भारत धाउनु पर्ने छैन।” — डा. शर्मा
राजनीतिक र नीतिगत अवरोधबीचको संघर्ष
डा. शर्माले स्पष्ट पारे —“यो परियोजना पाँच वर्षअघिदेखि ड्रिम प्रोजेक्ट थियो। तर सरकारबाट लाइसेन्स लिँदा हामीलाई दुई वर्ष ढिलाइ गरियो, हामीलाई ‘मानव तस्कर’ जस्तो व्यवहार गरियो।”
स्वास्थ्य मन्त्रीमा प्रदीप पौडेल आएपछि मात्र मृगौला र कलेजो प्रत्यारोपणको अनुमति मिलेको उनी बताउँछन्। यो केवल एक चिकित्सा उपलब्धि होइन, नीतिगत रूपमा जटिलताको विरुद्धको सफल बगावत पनि हो।
निःशुल्क सेवा — निजी क्षेत्रबाट सामाजिक उत्तरदायित्वको उत्कृष्ट उदाहरण
भारतमा लिभर ट्रान्सप्लान्ट गर्न रु ४०–४५ लाख खर्च हुन्छ। नेपालमा राष्ट्रिय अंग प्रत्यारोपण केन्द्रले पनि २० लाखसम्म शुल्क लिन्छ।
तर केएमसीले भने:
- औषधि र आवश्यक उपकरण खर्चबाहेक बाँकी सबै सेवा निःशुल्क
- बिरामी र दातृका लागि खाना, बसोबास, पूर्व र पश्चात् उपचार समेत निःशुल्क
“यो सेवाभाव हो, व्यापार होइन।” — डा. शर्मा
केएमसीको चिकित्सा पूर्वाधार — विश्वस्तरको अनुभव र प्रविधि
प्रतिनिधिसभा सदस्यको भूमिकासँगै स्वास्थ्य नीतिमा सुधार र सेवा विस्तारमा केन्द्रित डा. शर्माले केएमसी र नोबेल अस्पतालको समन्वयमा नेपालका दुर्गम गाउँगाउँमा निःशुल्क स्वास्थ्य शिविर र विशेषज्ञ सेवा पुर्याउँदै आएका छन्।यसअघि, ब्रेन डेड (मृत मस्तिष्क) बाट मृगौला र कलेजो निकालेर पनि सफल प्रत्यारोपण गरिसकेको केएमसीले अब यस्तो सेवा दुई–तीन महिनामा एकपटक गर्ने लक्ष्य लिएको छ।
कलेजो प्रत्यारोपणको वर्तमान अवस्था — नेपालमा करिब ६० केस
डा. घिमिरेका अनुसार हालसम्म नेपालमा:
- ३६ वटा राष्ट्रिय प्रत्यारोपण केन्द्रमा
- १२ वटा शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जमा
- बाँकी निजी क्षेत्रहरूमा
कुल ६० जनामा सफल प्रत्यारोपण भइसकेको छ। केएमसी अब नयाँ ‘सेंटर अफ एक्सेलेन्स’ बन्दै गएको छ।
यशोदादेवीको आँसु — एउटा नेपाली नारीको आवाज, राज्यप्रति प्रश्न
“दुई वर्षदेखि श्रीमान् बिरामी हुनुहुन्थ्यो। पैसा थिएन। अस्पताल बदल्दै भौतारियौं। अन्तिममा केएमसीमा आएर मात्र बाँच्ने आशा पलायो।” — यशोदादेवी
यो केवल उपचार होइन, शोषणको विरुद्ध न्याय दिलाउने चिकित्सा क्रान्ति हो।
विश्वभर फैलिनुपर्छ यो सन्देश — नेपाल सक्षम हुँदैछ
यस सफलताले संसारभर सन्देश पठाएको छ:
- नेपालमा पनि उच्चस्तरीय अंग प्रत्यारोपण सम्भव छ।
- निजी क्षेत्रले पनि सामाजिक उत्तरदायित्व बहन गर्न सक्छ।
- नीति सुधार र इच्छाशक्ति भएमा स्वास्थ्यमा आत्मनिर्भरता सम्भव छ।
निष्कर्ष — चिकित्सा मात्र होइन, मानवता पनि जिउँदो छ नेपालमा
केएमसीले देखायो —अंगदानको पवित्र भावना, चिकित्सा विज्ञानको उच्चतम प्रयोग, राजनीतिक इच्छाशक्ति र सेवाभावको समन्वय भएमा नेपालमै विश्वस्तरीय सेवा दिन सकिन्छ।यो केएमसीको सफलता मात्र होइन, नेपाली स्वास्थ्य क्षेत्रको पुनर्जागरणको साक्ष्य हो।
🔔 सन्देश फैलाऔं — जीवन बाँच्ने आशा अब देशमै सम्भव छ।
🕊️ यशोदादेवी र प्रतिक नगरकोटीको कथा लाखौं पीडितको आशा बन्न सक्छ।
